Εορτή Τριών Ιεραρχών 2013 - Κείμενα παρουσίασης διαλόγου από τους μαθητές

Α΄

«Ο Βασίλειος είναι Μέγας» :

Ένας διάλογος που έμεινε στην ιστορία, και αναδεικνύει τον Επίσκοπο της Καισάρειας ως πρότυπο γενναιότητας και παρρησίας ενώπιον της Εξουσίας.

 

Αφηγητής: Η Ορθοδοξία της Καππαδοκίας έμοιαζε λίγο πολύ με νησίδα στην Ανατολή. Ο Ουάλης απέλυσε τους ασκούς της αίρεσης του Αρειανισμού παντού. Συνδυασμένες η βία και η πονηρία του έδωσαν αποτελέσματα μεθυστικά. Σάρωσε την Ορθοδοξία και έσφιγγε τώρα σαν τανάλια την Καισάρεια. Είναι αλήθεια πως οι Καππαδόκες δεν είχαν γνωρίσει καλά τη βάναυση σκληρότητα του Ουάλη. Άκουγαν ό,τι συνέβαινε αλλού και τους κοβόταν το αίμα.

Τα διάφορα κέντρα της αυτοκρατορίας υποτάχθηκαν πράγματι στην πολιτική του Αρειανόφρονα βασιλιά. Τούτο έγινε γιατί διώχθηκαν οι Ορθόδοξοι Επίσκοποι, δημεύθηκαν οι περιουσίες τους, εξαναγκάσθηκαν, πιέσθηκαν με βίαια μέσα. Και όσοι αντιστέκονταν εξορίστηκαν και αντικαταστάθηκαν.

Η θηριωδία και το μίσος δεν είχαν όρια. Έφθασαν στο σημείο να κάψουν στη Νικομήδεια Ορθόδοξους πρεσβυτέρους. Όσο πλησίαζαν μάλιστα στην Καισάρεια τόσο πιο άγρια γινόταν η θηριωδία τους. Όργανα του αυτοκράτορα βεβήλωναν ναούς. Σε κάποια πόλη μπήκαν στον ναό, ανέβηκαν στην Αγία Τράπεζα και χόρευαν πάνω σ? αυτήν. Σε άλλο ναό, που ο Ορθόδοξος ιερέας προσπάθησε να εμποδίσει τους βέβηλους τον σκότωσαν, χύνοντας ανθρώπινο αίμα πάνω στην ίδια την Αγία Τράπεζα. Τα φοβερά τούτα νέα σφυροκοπούσαν κάθε μέρα τ? αυτια της Ορθόδοξης Καισάρειας.

Οι πιέσεις στον Βασίλειο διαδέχονταν η μία την άλλη. Σήμερα τον προσέβαλαν. Αύριο του υπόσχονταν πολλά, μήπως και τον μεταπείσουν. Πριν αποφασίσει ο Ουάλης την ώρα της τελικής εφόδου δοκίμασε πολλούς τρόπους για να φέρει στα νερά του τον Βασίλειο. Ένοιωθε μάλιστα ότι και μόνο το γεγονός ότι ο Βασίλειος παραμένει Ορθόδοξος Μητροπολίτης Καισαρείας αποτελεί γι? αυτόν αποτυχία της πολιτικής του, γελοιοποίηση του Βασιλικού του κύρους? Σημαντικό ρόλο στις πιέσεις έπαιζαν οι δικαστικοί, που είχαν κιόλας γίνει πέρα για πέρα όργανα του αυτοκράτορα. Δεν ηστέρησαν όμως και οι στρατιωτικοί?

Τα τεχνάσματα δεν έφεραν, ωστόσο, κανένα αποτέλεσμα. Και ο Ουάλης βιαζόταν. Ήθελε να τελειώνει όσο γινόταν γρηγορώτερα με την τελευταία εστία αντιστάσεως, με το Βασίλειο. Έτσι θα υποτάσσονταν αμέσως Καππαδοκία, Πόντος και Αρμενία. Αναγκάσθηκε λοιπόν ο Βασιλιάς να παίξει το τελευταίο του χαρτί. Έστειλε προπομπό στην Καισάρεια τον Έπαρχο Μόδεστο, τον Ύπαρχο των πραιτωριανών.

Ήξερε τί έκανε.

Ο Μόδεστος ήταν από την άθλια εκείνη πάστα των ανθρώπων που γίνονται βασιλικώτεροι του βασιλέως για να κρατήσουν την θέση τους. Αδίστακτος και απάνθρωπος, για να υπηρετεί και να αρέσει στον αφέντη του. Η Εκκλησία στην Ανατολή γνώριζε τη θηριωδία του από την καλή. Στην Καισάρεια ο Μόδεστος εγκαταστάθηκε στο Διοικητήριο. Η αναμέτρηση όμως έγινε στο δικαστήριο. Διέταξε να του φέρουν το Βασίλειο, που ήταν κιόλας έτοιμος.

Όλη τη νύχτα ο Επίσκοπος προσευχόταν. Για κάποια στιγμή ένοιωσε τα γόνατά του να λύνονται από φόβο. Θα τα κατάφερνε; Θα στεκόταν όσο χρειαζόταν άξιος μπροστά στο θηρίο; Το πικρό ποτήρι μένει πικρό και για τους μεγάλους. Πέρασε όμως ο φόβος του. Το Άγιο Πνεύμα έσφιξε τους αρμούς του και άρχισε να αισθάνεται αλλοιώτικα?

Και ο Μόδεστος;

Μόλις τον ειδοποίησαν πήγε στην επίσημη αίθουσα και έκατσε στο θρόνο προκλητικά, περισσότερο απειλητικά. Έπρεπε από την πρώτη στιγμή να ξαφνιάσει το Βασίλειο. Ε?χε ?κούσει τόσα πολλ? γι? τ?ν ?σχν? το?το ?νδρα πο? τ?ν ?καναν λιγώτερο σίγουρο. ?μηχανία κι ?νας ?διόρατος φόβος είχαν καρφωθεί στ?ν καρδι? το? Μόδεστου κα? δ?ν ?λεγαν ν? φύγουν. Γι? α?τ? ?πρεπε ?π? τ?ν ?ρχή ν? το? πάρει τ?ν ?έρα μ? τρόπο ?πότομο, ?τσιθελικό, σκληρό. Ν? τελειώσει μι? ?ρα γρηγορώτερα. Λίγο πίσω ?π? τ?ν ?παρχο στάθηκαν μερικ? ?πίσημα πρόσωπα: ο διοικητής, ε?νο?χοι και ξεπουλημένοι δικαστ?ς. ?φεραν στ?ν α?θουσα τ? Βασίλειο. Προχώρησε στ? θρόνο ?γέρωχα, χωρ?ς ν? προκαλε?. Ε?χαρης, χωρ?ς ν? γελάει. ? Μόδεστος τεντώθηκε, ?βαλε πάγο κα? σίδερο στ? φωνή του, μίλησε:

------------------------------------------------------------------------------------

Μόδεστος: Βασίλειε, π?ς τόλμησες -μόνο ?σ?- ν? π?ς κόντρα στ? θέλημα το? βασιλι? μας; Ποι?ς ε?σαι σ? πο? τόλμησες ν? τ?ν περιφρονήσεις;

Αφηγητής:? Βασίλειος κατάλαβε τ?ν τακτική του Επάρχου: ?πίθεση κι α?φνιδιασμός. Δ?ν θ? παρασυρόταν ?μως. Θ? ?πέβαλλε τ? δικό του ρυθμ? στ? φοβερ? ?ναμέτρηση. Θ? γινόταν βράχος πο? ?πάνω του θ? τσακιζόταν ? ?ργ? κα? τ? μίσος τ?ν α?ρετικ?ν. Θ? ?ψωνόταν σύμβολο γι? τ? ?ρθωμα τ?ς ?κκλησίας μπροστ? στ?ς ?ξουσίες το? κόσμου τούτου. Ζητάει λοιπ?ν συγκεκριμένα στοιχε?α, να του πει ο Έπαρχος καθαρά γιατί τον κατηγορεί.

Βασίλειος: Γι? ποι? πράγμα μ? κατηγορε?ς, ποι? ε?ναι τ? σφάλμα μου κα? δ?ν τ? ξέρω;
Μόδεστος: Δ?ν ?χεις τ?ν πίστη το? βασιλι?, τώρα πο? ?λοι ?ποτάχθηκαν.
Βασίλειος: Κάνω ?τσι γιατί ? δικός μου βασιλι?ς δ? στέργει τ?ν πίστη το? Ο?άλη, πο? προσκυν? τ? κτίσμα, ακολουθώντας τη διδασκαλία του Αρείου που θεωρεί τ?ν Υ?? σ?ν κτίσμα. Π?ς ν? τ? κάνω το?το, ?φο? ?γ? πο? ε?μαι κτίσμα κλήθηκα ν? γίνω Θεός. Προσκυν?, λοιπόν, τ?ν Υ?? σ?ν Θε? κα? ?χι σ?ν κτίσμα.
Μόδεστος: Κα? τότε ?με?ς τί ε?μαστε, πο? πιστεύουμε τα ίδια με τον α?τοκράτορα;
Βασίλειος: Ένα Τίποτα είσαστε, ?σο προστάζετε τέτοια πράγματα!

Μόδεστος: Γιατί δ? τ? ?χεις γι? σπουδα?ο ν? ε?σαι μ? τ? μέρος μας, ν? μ?ς ?χεις φίλους;
Βασίλειος: Βεβαίως και ε?σαστε ?παρχοι κα? μάλιστα ?π? το?ς ?σχυρο?ς, μ? δ? σ?ς ?χω πι? σεβαστο?ς ?π? τ? Θεό! Κα? σ?ν τέκνα το? Θεο? πο? ε?σαστε ε?ναι σπουδα?ο ν? σ?ς ?χω φίλους. Τόσο σπουδα?ο ?σο ν? ?χω φίλους κα? το?ς ?φισταμένους σας. ? χριστιανισμ?ς δ? φαίνεται ?π? τ? ?ξιώματα, ?λλ? ?π? τ?ν πίστη τ?ν προσώπων.

Αφηγητής:? Μόδεστος ένοιωσε ν? τ?ν ξεγυμνώνουν. Ν? το? παίρνουν τ? δύναμη, μ? τ?ν ?ποία τρόμαζε τους δειλούς και μικρούς ανθρώπους. ?ναψε λοιπ?ν κα? κόρωσε. Ο? φλέβες του τινάχθηκαν? Μ? μι?ς ?ρθώθηκε στ? θρόνο κα? φώναζε απειλητικά:

Μόδεστος: Δ? φοβ?σαι, λοιπόν, τ?ν ?ξουσία μου;
Βασίλειος: Μ? τί μπορε?ς ν? μο? κάνεις, τί πρόκειται ν? πάθω; ?
Μόδεστος: Τί μπορ? να σου κάνω; Πολλ? μου επιτρέπει η δικαιοδοσία μου?
Βασίλειος: Ποι? ε?ναι α?τ? πο? θ? πάθω, πέστα μου ν? τ? ?κούσω!
Μόδεστος: Δήμευση τ?ς περιουσίας σου, ?ξορία, βασανιστήρια, θάνατο.
Βασίλειος: Μ? ?λλο τίποτε φοβέρισέ με, α?τ? δ? μ? νοιάζουν.

Αφηγητής:? ?ξαγριωμένος ?παρχος ?νοιωσε τ? λόγια το?τα μαχαίρι στ? νεφρά του. Τ? μάτια του ?γιναν κόκκινα. ? φων? του τσάκισε. Τ? νε?ρα του έκαιγαν. ?λα γύρω του χάνονταν. ?π? δυνατός γινόταν ?δύνατος. ?π? ?σχυρός ?νίσχυρος. Ο λόγος του Βασιλείου τον ξανάκανε αυτό που ήταν: ένας μικρός άνθρωπος. Μάζεψε τ?ς δυνάμεις του ?μως κα? ψέλλισε:

Μόδεστος: Π?ς γίνεται α?τό, π?ς κα? δ? φοβ?σαι;
Βασίλειος: Γιατί δ? φοβ?ται δήμευση α?τ?ς πο? δ?ν ?χει τίποτα, ?κτ?ς ?π? τ? τριμμένα παλι? του ρο?χα κα? μερικ? βιβλία. Α?τ? ε?ναι ?λο τ? βιός μου, Μόδεστε! ? ?ξορία πάλι δ? μ? τρομάζει γιατί δ?ν ?χω τόπο δικό μου. Κα? ? Καισάρεια στ?ν ?ποία τώρα κατοικ? δ?ν ε?ναι δική μου. ?που λοιπ?ν κι ?ν μ? πετάξετε θ? ε?ναι τόπος το? Θεο? κι ?γ? θ? ε?μαι πάροικος κα? παρεπίδημος. Τ? βασανιστήρια; Τί ν? κάνουν κι α?τ? σ? σ?μα σ?ν τ? δικό μου! ?να πρ?το κτύπημα θ? δώσεις κι ?λα θα τελειώσουν εκεί. Α?τ? ε?σαι ?καν?ς ν? τ? κάνεις. Μ? ?πειλε?ς μ? θάνατο; Θ? μο? γίνεις ε?εργέτης. Α?τ? ποθ? κι ?γώ, ν? πάω πι? γρήγορα στ? Θεό, γι? τ?ν ?πο?ο ζ? κα? ?γωνίζομαι. Βιάζομαι ν? φθάσω στ?ν Θεό μου, στ?ν Πατέρα μου!
Μόδεστος: Κανε?ς μέχρι τώρα δ? μίλησε μ? τόσο θάρρος στ? Μόδεστο, κανε?ς δ?ν ε?χε μπροστά μου τόση παρρησία.

Αφηγητής: Και τότε ήρθε κα? ? ?ρα το? κεραυνο?. ? Βασίλειος δ?ν κρατήθηκε.

Βασίλειος: Γιατί ποτέ σου δ? συνάντησες ?ληθιν? ?πίσκοπο Μόδεστε! ?λλοι?ς θ? σο? μιλο?σε μ? τ?ν ?διο τρόπο, ?φο? θ? ?γωνιζόταν γι? τόσο ?ψηλ? πράγματα.

Αφηγητής:? Βασίλειος ε?δε τώρα τ? συντριμμένο ?παρχο, μέτρησε κα? τ? βαρ? λόγο πο? ξεστόμησε κα? θέλησε ν? μαλακώσει τ?ν ?τμόσφαιρα.

Βασίλειος: ?με?ς ο? ?ρθόδοξοι, ?παρχε, ε?μαστε καλο? κα? ταπεινο? ?σο κανε?ς ?λλος. ?χι μόνο στ? βασιλι? δ? φερόμαστε ?περοπτικά, μ? ο?τε κα? στ?ν πι? μικρ? ?νθρωπο. ?ν ?μως τύχει ν? κινδυνεύει ? πίστη στ? Θεό, τότε περιφρονο?με τ? πάντα κα? προσηλωνόμαστε σ? α?τήν. Τότε ? φωτιά, τ? ξίφος το? δήμιου, τ? θηρία κα? τ? ξέσκισμα τ?ς σάρκας μας μ? τ? νύχια τ?ν βασανιστ?ν φέρνει σ? μ?ς περισσότερο ε?χαρίστηση παρ? φόβο. Γι? α?τ? κάνε ?,τι θέλεις, ?,τι ?χεις δικαιοδοσία. Βρίσε με, ?πείλησέ με ?σο θέλεις. ?ς τ? ?κούσει ?μως κι ? βασιλιάς: δ?ν πρόκειται να μ? καταφέρεις ν? δεχθ? τ?ν κακοδοξία και την αίρεση ?στω κι ?ν με ?πειλήσεις με τα χειρότερα.

Αφηγητής:Αυτή ήταν ? τελευταία ψυχρολουσία πο? δέχθηκε ? ?ρχοντας ?π? τ? Βασίλειο στην ?στορικ? τούτη ?ναμέτρηση. Μουδιασμένος ? Μόδεστος, σ?ν τ? δαρμένο ζ?ο ?κανε νόημα στο?ς φρουρο?ς ν? ?φήσουν τ? Βασίλειο ?λεύθερο. Κι εκείνος σηκώθηκε κα? π?γε στ? Βασιλιά, πο? ?φθανε τότε στ?ν Καισάρεια. Δ? δίστασε ν? το? πε? τ?ν ?λήθεια.

Μόδεστος: «Μεγαλειότατε νικηθήκαμε. O ?πίσκοπος α?τ?ς ?δ? τ?ς ?κκλησίας δ?ν φοβ?ται ?πειλές. Ε?ναι πι? σταθερ?ς ?π? το?ς λόγους μας, πι? ?σχυρ?ς ?π? τ?ν πειθώ μας. ?ς ?πειλήσουμε κανένα δειλό, ?χι τ? Βασίλειο. Ο Βασίλειος είναι Μέγας. ?ν θέλουμε ?ποτελέσματα, πρέπει ν? καταφύγουμε στη βία.»

Αφηγητής:? α?τοκράτορας, όμως, πο? στ? μεταξ? είχε πληροφορηθεί ?σα χρειαζόταν γι? ν? καταλάβει τ? δύναμη το? Βασιλείου, δ? συμφώνησε. Ε?χε τ? κουράγιο ν? θαυμάζει τ?ς ?ρετ?ς τ?ν ?νθρώπων. ?τσι έδωσε ?ντολ? ν? μ? χρησιμοποιήσουν βία, ούτε να εξορίσουν τον Βασίλειο.

Έτσι, η εξουσία υποχώρησε ηττημένη μπροστά στην αποφασιστικότητα και την τόλμη ενός δικαίου. Μακάρι με τέτοιο φρόνημα και τόση παρησία να στεκόμασταν κι εμείς μπροστά στους Τυράννους του καιρού μας.

 

Β΄

Γρηγόριος ? Θεολόγος:

«Η ευσπλαχνία είναι η μεγαλύτερη αρετή».

Αφηγητής:Ο Άγιος Γρηγόριος, μελαγχολικός και εσωστρεφής από τη φύση του, υπήρξε βαθής γνώστης και ανατόμος της ανθρώπινης ψυχής. Το αποδεικνύουν αυτό τα πολλά ποιήματα που μας άφησε, έξοχα δείγματα λυρικής ευαισθησίας και τραγικής αναμέτρησης με τις σκοτεινές αβύσσους του εαυτού. Όμως αυτός ο αυτοβιογραφικός ποιητής της μόνωσης και του αναστοχασμού, αυτός ο ένθερμος θιασώτης του «θεωρητικού βίου» και της ασκητικής αναχώρησης, αυτός ο κατ? εξοχής Θεολόγος της Εκκλησίας ήταν ταυτόχρονα και ένας άνθρωπος της πράξης, της συμμετοχής στα κοινά. Όχι για να προσποριστεί δόξες και τιμές, αλλά για να διακονήσει τον συνάνθρωπο και μάλιστα τον «ελάχιστο», σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Ευαγγελίου, δηλαδή τον φτωχό, τον κατατρεγμένο και τον ανίσχυρο. Για τον Γρηγόριο, επομένως, η ευσπλαχνία προς τους φτωχούς ?ως ιδιαίτερη πραγμάτωση της εν Χριστώ αγάπης? είναι η ύψιστη αρετή.

----------------------------------------------------------------------------------

«Αδέλφια μου δεχθε?τε τ?ν λόγο μου περ? φιλοπτωχίας, ?χι μ? ?διαφορία, ?λλ? μ? καλ? διάθεση, ώστε από φτωχοί ν? γίνετε πλούσιοι, μ? τ?ν ?πόκτηση τ?ς Βασιλείας του Θεού. Δ?ν ε?ναι, βέβαια, καθόλου ε?κολο ν? βρε? κανε?ς τ? σπουδαιότερη ?ρετ? κα? ν? τ?ς δώσει τ?ν πρώτη θέση. Σ? ?,τι όμως μ? ?φορ?, προκειμένου ν? επαινέσω και να εξάρω τ?ν ?ρετ? τ?ς φιλοπτωχίας σκέπτομαι ?ς ?ξ?ς:
Καλ?ς ε?ναι ο? τρε?ς ?ρετές, ? πίστη, ? ?λπίδα κα? ? ?γάπη. ? φιλοξενία ε?ναι πολ? καλ? πράγμα. ? φιλαδελφία ?πίσης ε?ναι καλό, κα? μάρτυρας γι' α?τ? ε?ναι ? ?ησο?ς, ? ?πο?ος καταδέχτηκε ?χι μόνο ν? ?νομασθε? ?δελφός μας, ?λλ? κα? ν? ?ποφέρει γι? μ?ς. ? φιλανθρωπία ε?ναι καλή. ? ?πομον? κα? ? ?νεξικακία ε?ναι καλές. Κα? σ' α?τ? μάρτυρας ε?ναι πάλι ? ?ησο?ς Χριστός. ? πραότης ε?ναι καλό πράγμα, ?πως κα? ? ζ?λος. Η υποταγή των παθών το? σώματος ε?ναι καλό. ? προσευχ? κα? η ?γρύπνια ε?ναι καλές. ?ς σ? πείσει γι' α?τ? ? Χριστός, ? ?πο?ος πρ?ν ?π? τ? πάθος ?γρυπνο?σε κα? προσευχόταν. ? ?γιότης κα? ? παρθενία ε?ναι καλές. ?ς σ? πείσει γι' α?τ? ? Πα?λος, ? ?πο?ος τακτοποίησε τ? θέμα α?τ? κα? βράβευσε μ? δικαιοσύνη κα? τ?ν γάμο κα? τ?ν ?γαμία. Κα? ? ?διος ? ?ησο?ς, ? ?πο?ος γεννήθηκε ?π? Παρθένο, τ? ?καμε, γι? ν? τιμήσει τ?ν γέννηση κα? ν? δοξάσει τ?ν παρθενία. ? ?γκράτεια ε?ναι καλό. ? ?ρημία κα? ?συχία ε?ναι καλά. Ε?ναι καλ? και ? λιτότης. ? ταπεινοφροσύνη ε?ναι καλή. Κα? τ? σπουδαιότερο παράδειγμα γι' α?τ? ε?ναι ? Σωτήρας κα? Κύριος τ?ν ?λων. ? ?κτημοσύνη κα? ? περιφρόνηση τ?ν χρημάτων ε?ναι μεγάλες αρετές. Καλ?ν ε?ναι κα? ? θεωρία, καλ?ν ε?ναι κα? ? πράξη. ? μ?ν θεωρία ?πειδ? μ?ς ?νυψώνει ?π? τ? γήινα κα? μ?ς ?δηγε? στ? ?για τ?ν ?γίων, ? δ? πράξη ?πειδ? ?ποδέχεται κα? ?πηρετε? τ? Χριστό, κα? ?ποδεικνύει μ? τ? ?ργα τ?ν ?γάπη. ? κάθε μία ?π' α?τ?ς τ?ς ?ρετ?ς ε?ναι ?νας δρόμος, ? ?πο?ος ?δηγε? στ? σωτηρία.

Όμως αν ? Πα?λος, ? ?πο?ος ?κολουθε? τ? Χριστό, θεωρε? τ?ν ?γάπη ?ς τ?ν πρώτη κα? μεγαλύτερη ?ντολή, τότε ?ς τ? καλύτερο μέρος α?τ?ς, ?γ? θεωρ? τ?ν ?γάπη πρ?ς το?ς πτωχο?ς κα? τ?ν ε?σπλαχνία κα? τ? συμπάθεια πρ?ς το?ς συνανθρώπους μας. Σ' ?λους, λοιπόν, το?ς πτωχο?ς κα? σ? ?κείνους που κακοπαιρνούν ?φείλουμε ν? δείχνουμε ε?σπλαχνία, σύμφωνα μ? τ?ν ?ντολή, ? ?ποία μ?ς ?παγορεύει ν? χαιρόμαστε μαζ? μ? ?κείνους που χαίρονται κα? ν? λυπούμαστε μαζ? μ? αυτούς που κλα?νε. ?γώ, ?δελφοί, δ?ν μπορ? ν? μείνω ?δάκρυτος ?μπρ?ς στ? συμφορά τους κα? συγχύζεται ? νο?ς μου. Ν? παθαίνετε, σ?ς παρακαλ?, κα? σε?ς τ? ?διο [γιατί] κάποτε ? λύπη ε?ναι πι? πολύτιμη ?π? τ?ν ε?χαρίστηση, κα? ? στενοχώρια ?π? τ?ν πανηγυρισμό. Βοήθησε, σ? παρακαλ? ?δελφέ, το?ς ?σθενε?ς, παρηγόρησε α?το?ς πο? ?χουν ?νάγκη. Σ? πο? ε?σαι ?γι?ς κα? πλούσιος, βοήθησε τ?ν ?ρρωστο κα? τ?ν πτωχό. Σύ, ? ?πο?ος δ?ν ?χεις πέσει σ? παράπτωμα, βοήθησε α?τ?ν πο? ?πεσε κα? συνετρίβη. Σύ, ? ?πο?ος ε?θυμε?ς, παρηγόρησε τ?ν λυπημένο. Σύ, ? ?πο?ος ε?ημερε?ς, βοήθησε α?τ?ν πο? ?ποφέρει. Γίνε πλούσιος ?χι μόνο στ?ν περιουσία, ?λλ? και στ?ν ε?σέβεια. Μ?ν ?ναζητε?ς μόνο τ? χρυσάφι, ?λλ? κα? τ?ν ?ρετή, ?, καλύτερα, μόνο τ?ν ?ρετή. Δε?ξε περισσότερη καλωσύνη μ? τ?ν φιλοπτωχία σου. Γίνε μικρ?ς Θε?ς γι? τ?ν πονεμένο, μ? τ? ν? μιμηθε?ς τ?ν φιλανθρωπία το? Θεο?. Μ? παραβλέψεις κα? μ? προσπεράσεις ?διάφορα τ?ν ?δελφό, μ? τ?ν ?ποστραφε?ς, σ?ν κατάρα ? σ?ν μολυσμ? γι? τ?ν ?σθένειά του. Ε?ναι μέλος δικό σου, ?στω κι ?ν ?χει λυγίσει ?π? τ? συμφορά. Σ? σένα ?χει στηρίξει τ?ς ?λπίδες του, ?πως κα? στ? Θεό. [?] Δ?σε ?στω κα? κάτι, ?στω κα? ?λάχιστο, σ' ?κε?νον πο? του λείπουν τα πάντα. ?ντ? ν? δώσεις μεγάλο πράγμα, δ?σε τ?ν προθυμία σου. ??ν δ?ν ?χεις τίποτε να δώσεις, τοτε δάκρυσε, κλάψε. ? συμπόνια πο? βγαίνει ?π? τ?ν ψυχ? ε?ναι πολ? μεγάλο φάρμακο γι' α?τ?ν πο? ?ποφέρει. Κα? τ? ν? συμπάσχει κανε?ς πραγματικά, ?νακουφίζει πάρα πολ? από τ? συμφορά. Πρόσεχε, ο?τε τ?ν ?γεία πρέπει ν? θαυμάζουμε, ο?τε τ?ν ?σθένεια ν? περιφρονο?με. Ο?τε ν? προσκολλο?με τ?ν καρδιά μας στ?ν πλο?το, πο? τρέχει κα? χάνεται παρασύροντας μαζί και την ψυχ? μας. Μ?ν ?ναβάλλεις τ?ν φιλανθρωπία σου. ? φιλανθρωπία ε?ναι τ? μόνο πράγμα πο? δ?ν ?πιδέχεται ?ναβολή. Κα? ?,τι κάνεις, ν? τ? κάνεις μ? προθυμία, μ? ?γάπη, μ? χαρ? κα? γλυκύτητα. Γιατί ?,τι γίνεται ?π? λύπηση κα? εξαναγκασμό, ε?ναι ?χαρο κα? ακαλαίσθητο. 
??ν μ? πιστεύετε λοιπόν, δο?λοι το? Χριστο? κα? ?δελφοί μου, ?σον ε?ναι καιρός, ?ς ?πισκεφθο?με τ? Χριστό, ?ς τ?ν περιποιηθο?με, ?ς τ?ν θρέψουμε, ?ς τ?ν ?νδύσουμε, ?ς τ?ν περιμαζέψουμε, ?ς τ?ν φιλοξενήσουμε, ?ς τ?ν τιμήσουμε στ? πρόσωπα τ?ν ?σθεν?ν κα? πονεμένων ?δελφ?ν μας. Γιατί ? Κύριος τ?ν πάντων θέλει ε?σπλαχνία, ?πειδ? ? ε?σπλαχνία ε?ναι πολ? μεγάλη ?ρετή, κα? ε?ναι ?νώτερη ?π? κάθε τυπολατρική ευσέβεια.»

 

Γ΄

?ωάννης Χρυσόστομος:

Ένας Μεγάλος Παιδαγωγός

Αφηγητής:Εκτός από μεγάλος Ιεράρχης, θεολόγος και κοινωνικός εργάτης και στοχαστής, ο Ιωάννης υπήρξε και σοφός παιδαγωγός. Ιδιαίτερα τονίζει στο έργο του την αγάπη, το ειλικρινές ενδιαφέρον και τη φροντίδα που οφείλει να δείχνει ο δάσκαλος προς τον μαθητή. Ταυτόχρονα υπογραμμίζει την ανάγκη για έλεγχο, καθοδήγηση και πειθαρχία που έχει ο μαθητής προκειμένου να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Για τον Χρυσόστομο, όπως και για τη μοντέρνα παιδαγωγική, ο σαφής προσδιορισμός των ορίων που πρέπει να διέπουν τη συμπεριφορά των παιδιών είναι απαραίτητο συστατικό για μια παιδεία ελευθερίας, αγάπης και αλληλοσεβασμού. Μονάχα μια παιδεία αυτής της ποιότητας μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενός νέου κοινωνικού ήθους, που θα έχει ως άξονες την αλληλεγγύη, τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι παροτρύνσεις προς τους γονείς, που ακολουθούν. 

--------------------------------------------------------------------------

ΧΡΥΣ.1: «Δεν ε?ναι ?ξιοπερίεργο τ? ?τι στέλνουμε τ? παιδιά μας στ? σχολε?ο ν? μάθουν γράμματα κα? τέχνες κα? ?ξαντλο?με ?λες μας τ?ς δυνατότητες γι? τ?ν ?πιτυχία α?το? το? σκοπο? κα? την ίδια στιγμή αδιαφορούμε ν? τ? ?ναθρέψουμε σύμφωνα μ? τ? θέλημα το? Θεο?;  ? λοιπ?ν ν? ξέρετε ?τι, ?ταν ?νατρέφουμε τ? παιδιά μας, ?τσι ?στε ν? γίνουν, ?ναιδ?, ?κόλαστα, ?πειθάρχητα, βάναυσα, τότε, ?με?ς πρ?τοι θ? γευθο?με το?ς καρπο?ς τ?ς κακίας τους.
?ς προσέξουμε λοιπ?ν α?τ? τ? θέμα κι ?ς ?πακούσουμε σ? α?τ? πο? μ?ς διδάσκει ? μακάριος ?πόστολος Πα?λος, ? ?πο?ος μ?ς συμβουλεύει ν? ?νατρέφουμε τ? παιδιά μας κα? ν? τ? παιδαγωγο?με, σύμφωνα μ? τ? θέλημα το? Θεο?. Ν? το?ς δίνουμε πάντα ?με?ς πρ?τοι τ? καλ? παράδειγμα κα? ν? τ? συνηθίσουμε ?π? μικρ? στ?ν μελέτη τ?ν θείων Γραφ?ν.

ΧΡΥΣ.2: Μέχρι πότε θ? ε?μαστε κάτω ?π? τ? σαρκικ? φρόνημα; Μέχρι πότε θ? σκύβουμε κα? θ? ?πικεντρώνουμε ?λο τ? ?νδιαφέρον μας πάνω στ? υλικά πράγματα; Μπροστά όμως στη φροντίδα τ?ς ?νατροφ?ς κα? της διαπαιδαγώγισης τ?ν παιδι?ν μας, ?λα τ? ?λλα πρέπει να έρχονται σε δεύτερη θέση κα? σημασία.
?ν τ? παιδ? διδαχτε? ?π? μικρ? ν? σκέπτεται μ? σωστ? τρόπο, τότε ?χει ?δη ?ποκτήσει μεγάλο πλο?το κα? δόξα. Δ?ν θ? ?χεις κατορθώσει τίποτα τ? σπουδα?ο, ?ν ?χεις μάθει τ? παιδί σου κάποια τέχνη ? τ?ν ?ρχαία σοφία, μ? τ?ν ?πο?α θ? κερδίσει ?νδεχομένως χρήματα. Τ? σπουδαιότερο ε?ναι να του ?χεις διδάξει τ?ν τέχνη ν? περιφρονε? τ? χρήματα. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να το κάνεις αληθινά πλούσιο. Γιατ? πλούσιος δ?ν ε?ναι ?ποιος ?χει ?νάγκη ?π? πολλ? χρήματα ??κε?νος πο??χει ?λα τ??γαθά, ?λλ??κε?νος πο? δ?ν ?χει ?νάγκη ?π? τίποτα. Α?τ? ν? διδάξεις τ? παιδί σου. Α?τ? ν? το? μάθεις. Α?τ?ς ε?ναι ? μεγαλύτερος πλο?τος.

ΧΡΥΣ.1: Μ?ν κοιτάζεις π?ς θ? τ? κάνεις επιτυχημένο γιατ? ?τσι θ? τ? καταντήσεις φιλόδοξο. Φρόντισε καλύτερα ν? το? μάθεις π?ς ν? περιφρονε? στη ζωή του τη δόξα των ανθρώπων. Και τότε και ένδοξο θα γίνει κα? αληθινά σπουδα?ο.
Θέλεις ν? ?φήσεις ?νθρωπέ μου, πλο?το στ? παιδί σου; Δίδαξέ το ν? ε?ναι τίμιο. Γιατ? ?τσι θ? μπορέσει ν? διαφυλάξει τ?ν πλο?το του. ?τσι, ?κόμα κι ?ν δ?ν ?ποκτήσει ?λλα κτήματα, τουλάχιστον δ?ν θ? σκορπίσει ?σα ?χει. ?ν ?μως τ? παιδί σου ε?ναι πονηρό, τότε δ?ν θ? είναι φύλακας το? πλούτου σου, ?λλ? θ? καταντίσει χειρότερο κι ?π? τ?ν τελευτα?ο φτωχ? τ?ς γ?ς.

Γι? ?σους δ?ν ?χουν ?ναθρέψει σωστ? τ? παιδιά τους, ε?ναι γι? α?τ? προτιμότερη, ?π? τ?ν πλο?το, ? τέλεια φτώχεια. Γιατ? ? φτώχεια θ? τ? διατηρήσει στ?ν ?ρετή, ?κόμα κα? παρ? τ? θέλησή τους, ?ν? ? πλο?τος θα τα βγάλει από τ?ν ?σιο δρόμο, ?κόμα κι ?ν τ? ?δια τ? θέλουν. ? πλούσια ζω? θ? τ? παρασύρει στ? κακό, θ? τ? καταστρέψει κα? θ? τ? ?δηγήσει σ? ?μέτρητα δεινά.

ΧΡΥΣ.2: Πές μου ?νθρωπ? μου, ?ν ?βλεπες τ? παιδί σου ν? λειώνει ?π? τ?ν πε?να, θ? τ? ?ντεχε ? ψυχή σου κα? θ? αδιαφορούσες για τ?ν κατάστασή του; Δ?ν θ? ?τρεχες ν? κάνεις ?,τι περνάει ?π? τ? χέρι σου, γι? ν? τ? χορτάσεις κα? ν? τ? ?ναπαύσεις; ? λοιπόν, ?ν ?λειωνε τ? παιδί σου ?π? τ?ν πε?να κα? τ?ν ?λλειψη τ?ς ?λικ?ς τροφ?ς, δ?ν θ? τ? παράβλεπες. Τώρα, πο? καταστρέφεται πνευματικά και ηθικά ?π? τ?ν ?λλειψη τ?ς διδασκαλίας τ?ν θείων Γραφ?ν, τ? αντέχει η συνείδησή σου να τ? προσπερν?ς ?παρατήρητο; Πές μου, ?ξίζει τέτοιος πο? ε?σαι, ν? ?νομάζεσαι πατέρας;
Α?τ? ? πε?να ε?ναι φοβερώτερη ?π? τ?ν ?λλειψη τ?ς τροφ?ς, ?φόσον καταλήγει στο μεγαλύτερο κακό, τ?ν πνευματικ? θάνατο. Γι? α?τ? και πρέπει ν? ?νδιαφερόμαστε περισσότερο γι? α?τ?ν κα? ν? τ?ν ?ντιμετωπίζουμε πι? ?μεσα. ? ?π. Πα?λος λέει: Ν? μεγαλώνετε τ? παιδιά σας, νουθετώντας κα? παιδαγωγώντας τα, μ? τ? νόμο το? Θεο? (?φ. στ?, 4). Α?τ? ε?ναι ? πι? καλ? γονεϊκή φροντίδα. Α?τ? ε?ναι ? πι? γνήσια πατρικ? κηδεμονία. ?τσι ?γ? κατανο? τ?ν πατρικ? σχέση μ? τ? παιδί, ?ταν δηλαδ? ? πατέρας φροντίζει περισσότερο για τ?ν πνευματικ? τροφ? το? παιδιο? του ?π? όσο για τ?ν ?λική.

ΧΡΥΣ.1: ?ν πρόκειται ν? μ?ς ζητηθο?ν ε?θ?νες γι? το?ς ?λλους ?νθρώπους -?φόσον μ?ς ?χει πε? ? ?πόστολος Πα?λος: κανένας ν? μ?ν ζητάει τ? δικό του, ?λλ? καθένας ν? φροντίζει γι? τ? συμφέρον το? ?λλου. (Α Κορ. 10, 24)- πόσο περισσότερο θ? ε?μαστε ?πόλογοι γι? τ?ν ?λλειψη τ?ς φροντίδα μας πρ?ς τ? παιδιά μας; Θ? μ?ς πε? ? Θε?ς: Δ?ν τό ?χες το παιδ? κοντά σου ?π? βρέφος; Δ?ν σ? ?χω ?ρίσει δάσκαλό του, προστάτη, κηδεμόνα κα? ?δηγό του; Δ?ν τ? ε?χα ?φήσει ?λοκληρωτικ? στ? χέρια σου; Σο? ?χω δώσει ?ντολή, ν? τ? διαπλάσεις ?π? πολ? μικρ? κα? ν? τ? παιδαγωγήσεις σωστά. Νομίζεις ?τι θ? βρε?ς ?λεος, ?ν ?διαφορήσεις κα? τ? ?φήσεις ν? χαθε?;
Τί ?χεις ν? ?παντήσεις πάνω σ? α?τ? ?νθρωπέ μου;
Μήπως θ? μο? πε?ς, ?τι τώρα πο? μεγάλωσε τ? παιδί, ε?ναι γι? μένα δύσκολο α?τ? τ? ?ργο κα? σκληρ?; Α?τ? ?νθρωπέ μου ?πρεπε ν? τ? ε?χες ?πολογίσει ?π? τότε, πο? τ? παιδ? ?ταν μικρ? κα? ε?πλαστο κα? μπορο?σε ε?κολα ν? ?πακούσει. ?π? τότε ?πρεπε ν? τ? διαπαιδαγωγήσεις προσεκτικ? κα? ν? τ? συνηθίσεις ν? κινε?ται κα? ν? σκέπτεται σωστά. ?π? τότε ?πρεπε ν? τ? διορθώνεις κα? ν? κόβεις τ?ς ?δυναμίες του. Τότε πο? ? ?λικία ?ταν ?κόμα τρυφερ? κα? ?λα ?ταν πι? ε?κολα. Τότε ?πρεπε ν? ε?χες ξερριζώσει τ? ?γκάθια. ?ν δ?ν τ? παραμελο?σες τότε πο? ?ναπτύσσονταν τ? πάθη, δ?ν θ? ε?χαν τώρα ριζώσει κα? δ?ν θ? ?σαν σήμερα δυσκολοθεράπευτα.